Ֆուտբոլի գնդակի երազանքը

Հայելիում նայում եմ ինձ ու մտածում

-Ա´յ քեզ գեղեցկությու՜ն` սպիտակ ու սև կաշվե շքեղ հագուստ ունեմ, ինքս կլոր եմ ու հարթ: Հաճելի է ինձ հետ հասարակության մեջ դուրս գալ… Մի խոսքով չափից դուրս ժամանակակից եմ…:

Հոգուս խորքում կանխազգում եմ իմ պայծառ ապագան. ես հայտնի եմ դառնալու: Սա իմ միակ երազանքն է: Կամ միգուցե իմ պատվին հի՞մն կհորինեն… Չգիտե՜մ, չգիտե՜մ…

Ահա եկավ փառքիս հասնելու իմ առաջին քայլը կատարելու ժամանակն ու վայրը: Ինչ-որ մի մարդ վերցրեց ինձ: Մտքովս անգամ չանցավ առարկել. «Ես ձեռերի վրա ման գալու համար եմ նախատեսված»…Ահա բացվում է փառքի հասնելու իմ ճանապարհը:

Ի՞նչ եմ տեսնում. ամբողջովին կանաչ խոտով պատված մի հսկա դաշտ, մոտ քսան հոգի շրջապատել են ինձ ու անհասկանալի ինչ-որ բաներ են ասում, իսկ ավելի հեռվում մի հոծ բազմություն է հավաքվել: Ինձ զգուշորեն դրեցին դաշտի սպիտակով գծված կլոր հատվածում: Չէի հասցրել ուշքի գալ, երբ փողային նվագախմբը սկսեց նվագել: Դա հիմն էր, որ կատարվում էր իմ պատվին: Ես այսքան շուտ չէի պատկերացնում, որ կարժանանամ այսպիսի մեծարանքի: Շուրջ բոլորս հոտնկայս երգում էին: Ես զգում էի, թե ինչպես արագ էր բաբախում սիրտս և, եթե չլիներ շքեղ, բայց միևնույն ժամանակ պինդ հագուստս, այն դուրս կթռներ…

Օ՜, ո´չ… Այս երկրորդ հիմնը որտեղի՞ց հայտնվեց.

Ժողովու՜րդ, սա արդեն չափից դու՜րս է՝ երկու հիմն մեկ գնդակի համար շա՜տ չէ՞: Բայց ինձ ոչ ոք չէր լսում: Ես էլ ընդունեցի իրականությունը և սկսեցի վայելել երաժշտության հնչյունները:

Երկու հիմն հնչեց, երկուսն էլ տարբեր լեզուներով` մեկ երգում էր հանդիսատեսի մի հատվածը, մեկ էլ` մյուսը:

– … Շատ զգացվա՛ծ եմ, շնուրհակա՛լ եմ …

Ես հպարտորեն սկսեցի նայել կողքիս կանգնածներին: Կարծես ցանկանում էի ասել. «Նայե´ք ու հպարտացե´ք, թե ու՞մ կողքին եք կանգնած»:

Ինքնահավանությանս պահերին եկան փոխարինելու կողքիս կանգնածներին գնահատելու պահերը: Առաջին հերթին տեսա նրանց ոտքերը, որոնք կոկիկ գույնզգույն գուլպաներ էին կրում: Սակայն պետք է խոստովանեմ, որ այսպիսի գունային տարբերակումից ես ոչինչ չհասկացա:

… Լավ, ինչ որ է, հետո գլուխ կհանեմ, հիմա միայն պետք է ողջ ուժերս լարեմ, որ հագուստս չփչացնեմ:

– Ա՜յ, ա՜ ա՜ ա՜ ա՜յ… Սա ի՞նչ է: Ի՞նձ …

Ինձ ոտքերով խփում էին, այս ու այն կողմ էին գլորում: Ինչո՞ւ,  ո՞ր մեղքիս համար. չէի հասկանում:  Իմ պատվին հիմն կատարեցին ու այսպիսի շարունակության արժանացրին:

– Ո՛վ, մարդ արարա՛ծ, դու ինձ խաբեցի´ր ու գցեցի´ր այս հրեշների ոտքերի տակ: Այս ի՞նչ է: Սա՞ էր իմ վերջը:

… Բայց ո՜չ, մի մարդ գտնվեց ամբողջովին սև հագած, որ դադարեցրեց այս հրմշտոցը: Նա, առանց ինձ դիպչելու, ուշի ուշով հետևում էր խաղին, միայն ժամանակ առ ժամանակ սուլում էր վզից կախված սուլիչով: Այս մարդն իմ մխիթարանքն էր: Ես անհամբեր սպասում էի նրա սուլիչի ձայնին: Սակայն դադարի պահերը կարճ էին տևում, իսկ վերջում «փրկարար դադարը» ավարտվում էր գեր ուժգին հարվածով:

Մի անգամ էլ այդպիսի հարվածից հետո հայտնվեցի ձկնորսական ցանցում: Աննկարագրելի գոռում-գոչյուն բարձրացրեց հանդիսատեսը: Եթե իմանայի, որ այսպիսի գովեստի կարժանանայի, մի քանի անգամ կընկնեի այդ ցանցը:

Այս թեժ պահին ես չմոռացա խորհին երախտիքի խոսքեր ուղղել իմ երկրպագուներին…

– … Վա´յ, կամա´ց, չե՞ս տեսնում` ինձ են ողջունում, ինչո՞ւ ես ադպես դնգստում ինձ ու վիրավորում: Ես իմ կամքով չեմ եկել քեզ մոտ հյուր, ինձ այստեղ ուղարկել են: Թե՞ կարող ես, ուղարկողին այդ ամենն ասա, – բողոքում էի ցանցի տիրոջ դեմ, որի պաշտոնը դարպասապահ էր: Նա ինձ պես սպիտակ հագուստով էր և, որ ամենակարևորն է, ինձ գրեթե երբեք չի հարվածել: Դե հիմա այսպես` չսպասված հյուր էի նրա համար, որի պատճառով բորբոքվել էր:

Իմ նոր «ընկերը» ինձ վերցրեց, մաքրեց հագուստս ու այնպես ուժեղ հարվածեց կողերիս, որ կիսակենդանի վիճակում հայտնվեցի իսկ և իսկ մյուս ցանցի դիմաց: Բայց այս անգամ խելքս հավաքեցի տեղը և որոշեցի այլևս նման ոտնձգություններ չանել և, որքան հնարավոր է հեռու մնալ գնդակ որսող ցանցից:

– … Միայն ոչ դու՜, անձրև՛… Որտեղի՞ց եկար… Ինչու՞ եկար… Բավական չէր իմ այս ծեծը,  հիմա էլ դո՞ւ :

Մոռանալու համար իմ այս չնախատեսված արկածները սկսեցի լսել, թե ի՞նչ է վանկարկում հանդիսատեսը: Ինչ թաքցնեմ, ուզում էի իմ մասին գովեստի խոսքեր լսել, սակայն այդ անհասկանալի գոռում գոչյուններից միայն բառերի վերջին վանկն էի ըմբռնում՝ «…ստան, …ստան», որը հաստատ իմ մասին չէր: Այդ բղավոցները երևի ուղղված էին այն երկրին, որի դաշտում տեղի էր ունենում այս խաղը: Ամենայն ուշադրությամբ լսելով վանկարկումները, ես կարողացա հասկանալ, որ խաղը տեղի է ունենում Հայաստանում:  Ինձ համար սա ապշեցուցիչ նորություն էր: Ես, որ ծնունդով Գերմանիայից եմ, իսկ  ֆուտբոլը` ծագումով Անգլիայից, եկել հասել է Հայաստան: Արի ու տես այստեղ էլ են խաղում ֆուտբոլ, ոչ այնքան լավ, բայց ուզում են խաղալ:

– … Վա՜յ, կարծես մյուս ցանցում էլ հայտնվեցի: Ա՛յ քեզ անուշադրությու՜ն:

Այս դարպասապահը կարծես մի քիչ հանգիստ է, ինձ վերցրել է ձեռքերին ու հանգիստ այս ու այն կողմ է տանում բերում: Շատ շնորհակալ եմ նրանից, իմ հագուստը, որն անձրևից անհասկանալի գույն էր ստացել, վերջապես մաքրվեց: Փա՜ռք Աստծո, մի քանի րոպե հանգստացա: Իմ բարի դարպասապահը հանգիստ գլորեց ինձ խոտերի վրա:

Կամաց-կամաց սկսել եմ հասկանալ  ֆուտբոլ կոչված խաղի էությունը, կանոնները: Ու այս ամենից ուզում եմ օգուտ քաղել. այս ու այն կողմ եմ գնում, խաղացողների ոտքերի արանքով եմ անցնում, դաշտից դուրս եմ գալիս ու նորից դաշտ եմ վերադարձվում, ու այսպես այլ բաներ: Սովորում եմ խաղալ և անչափ ուրախ եմ, որ անգամ ուշադրություն չեմ դարձնում հանդերձանքիս, կողքից հնչող գոչյուններին:

– … Ժողովու՜րդ, թռնու՜մ եմ: Երազներս կատարվու՜մ են …

Մինչ զմայլվում էի թռիչքովս, վերևից հազիվ նկատեցի, որ թռնում եմ խաղացողներով կազմված պատի վրայով: Ես թռնում էի, ու հիանում ինձնով: Իրականանում էր իմ երազանքը: Ինչ-որ մի գերբնական ուժ երկարաձգում էր իմ թռիչքը, որպեսզի վայելեի իմ  աստեղնային ժամը:

… Հնչեց իմ պահապան հրեշտակի սուլիչը: Մոռացողների համար հիշեցնեմ, որ ամբողջովին սև հագուստով այս անձնավորությունը երբեք ինձ չէր հարվածում: Նա խաղի դատավորն էր: Վերջինս ինձ վերցրեց ու քայլեց դեպի դաշտի մեջտեղը:

– Վե՜րջ: Վերջապե՛ս…

Բայց ո՛չ… Որքանով ես հասկացա, դա մի տեսակ պայքար էր դատավորի սուլիչի և հանդիսատեսի սուլոցների միջև: Սուլոցային այս անհավասար մրցամարտում  հաղթող ճանաչվեց իմ պաշտելի դատավորի սուլիչը: Սկսվեց խաղի ըմդմիջումը, որի ընթացքում ես հույս ունեի ուժերս վերականգնել ու մշակել մի ռազմավարական ծրագիր, որի շնորհիվ այս անգամ ես չարչարեմ այդ անսիրտ խաղացողներին՝ ֆուտբոլիստ կոչվածներին:

Խաղով տարված մոռացել էի խեղճ ընթերցողիս տեղեկացնեմ, որ սա ընկերական խաղ էր՝ Հայաստանի և ինչ-որ մի այլ երկրի միջև: Սա ընկերական խաղ էր, և արդյունքը որոշիչ դեր չէր կարող հանդիսանալ ոչ մի մրցույթային փուլի համար: Պատկերացնում եմ, եթե հիմնական խաղ լինե՜ր… Օ՜, ո՛չ, չեմ ուզում անգամ մտքովս անցկացնել: Շատ կցանկանայի, որ սա լիներ իմ առաջին ու վերջին խաղը, ինձ «որդեգրեին» ու տանեին բնության գրկում վայելելու իմ անմեղ օրերը: Կամ եթե վատթարագույն ծրագրի արժանանամ՝ գնայի ինչ-որ բակում խաղալու: Բայց լավ գիտեմ, այս ամենը պահի ազդեցության տակ եմ մտածում, որովհետև, ինչպես ժողովրդական խոսքն է ասում՝ «Աստված էլ  բեթարից ազատի», կամ` «Լավ է այնտեղ, ուր մենք չկանք»:

Այսպիսի անուրջներով տարված, չնկատեցի, որ սկսվել էր երկրոդ խաղակեսը: Այն ավելի հանգիստ էր ընթանում: Ես նորից խաղի մեջ էի, գլորվում էի, թռնում էի, ընկնում էի… Կարճ ասած խաղում էի: Երբ գտնվում էի օդային դիրքում, հանդիսատեսի նստատեղերի մոտ: Նրանք ամեն իմ թռիչքի հետ վեր էին թռնում: Ճիշտ է նրանց ձայնը դուրս չէր գալիս, բայց էմոցիոնալ շարժումներից կարելի էր կռահել, որ նրանք էլ են երկրպագում իրենց թիմերին, պարզապես ուրիշ կարգավիճակում էին: Երևի խաղի մեկնաբաններն էին, որովհետև ականջակալներով էին և խոսում էին բարձրախոսների մոտ: Սա ինձ էլ ավելի ոգևորեց, քանի որ բացի դաշտի հանդիսականից, կար նաև հեռուստատեսային բազմահազարանոց հանդիսատես, որը դիտում էր խաղը:

Ամեն անգամ վեր բարձրանալիս՝ ժպտում էի մեկնաբանների համար ու ականջի պոչով որսում էի նրանց խոսքերը՝ «Գնդակը … մոտ է», «Հարվա՛ծ դարպասին…»: Բայց, ըստ իս, նրանք մեկնաբանելով խաղը, չէին օգնում հանդիսատեսին՝ չէ՞ որ իր իրենց զգացմունքներն էին արտահայտում, ասում էին այն` ինչ իրենք կցանկանային տեսնել: Երևի ես սխալ եմ, բայց առաջին հայացքից ինձ այդպես էր թվում:

– Օ՜, մեծն սուլի՛չ, հնչի՛ր…

Խաղի վերջին րոպեներն էին, իսկ խաղացողների էներգիան չէր սպառվում…

– Վե՜ե՜ե՜րջ…

Վերջացավ խաղը: Հիմա դատավորը վերջին անգամ ինձ կվերցնի իր ձեռքը, կշոյի, շնորհակալություն կհայտնի լավ խաղի համար: Այո՛, դուք ճիշտ հասկացա՛ք, հենց լավ խաղի համար, որովհետև այս երկրորդ խաղակեսում լավ էի խաղում. ես ոչ մի դարպաս չգլորվեցի և ապահովեցի բարեկամական ոչ ոքի արդյունքը: Միայն մի քիչ գլուխս էր ցավում: Դե՜, այնքանից հետո, որ գլխով այս ու այն կողմ էի հարվածվել` դեռ չցավե՞ր: Իմ գեղեցիկ հագուստից ոչինչ չէր մնացել, բայց դա ինձ չէր հուզում, ի զարմանս ինձ: Եթե մինչև խաղի ավարտը երազում էի հանգիստ կյանքի մասին, հիմա անհամբեր սպասում եմ հաջորդ խաղին: Այս անգամ կցանկանայի, որ Հայաստանի թիմը հաղթող լիներ, չէ՞ որ այս երկիրն էի դարձել իմ նոր հայրենիքը և այդ երկրի պատիվը ես պետք է բարձր պահեմ: Ես ուզում էի ապացուցել իմ հայրենակիցներին և խաղընկերներին, որ Հայաստանն էլ կարող է ֆուտբոլային հիշարժան խաղեր ցուցոադրել: Այսօր սա է դարձել իմ երազանքը և գեր նպատակը…Եվ ինչպես հանդիսաեսն էր գոչում.

– Առա՛ջ, Հայաստա՜ն…

Տաթև Դերզյան, Երևանի թիվ 112 ավագ դպրոց, 11-րդ դասարան