Վարդագույն կյանք

Առավոտներս դատարկ էին, հարթ, ինչպես մեր տան գրասեղանի մահուդե երեսը: Անվերջ շշնջում էի մեկ բառ` չկա: Ինքս ինձ հարցնում էի. «Ի՞նչ չկա, ինչո՞ւ էի ինձ այդքան դատարկ զգում»:

Մի օր նստած էի հին գրապահոցի խոնավահոտ անկյունի սեղանի մոտ. աշխատում էի զեկուցմանս վրա: Ու` նա: Փակեցի ամեն ինչ` նույնիսկ իմ նեղ խոնավահոտ խցի դռնակը, գլուխս խոթեցի գրքերի ծռմռված էջերի տակ` այդքան դյութիչ ու չքնաղ բարիտոնային թավ ձայնը չլսելու համար: Կարծես ծովում լինեի. ամեն ինչ խշշում էր, իսկ նրա ձայնը` ճողփում մտքերիս մեջ: Ես անկարող էի. նա վերադարձավ:

Սպիտակ սյուները, որ բաժանում էին լայն սրահը, ուր ամեն տեղ բուրում էր գրքերի խոնավության հոտը, հանդիպեց նրան: Երբևէ չէի տեսել այդքան տարածական, ծիծաղկոտ, մեղմ, լայնահուն աչքեր: Դրանք ցնծում էին`ինչպես այգաբացի ծովային ալիքները: Նա դարձել էր մի իսկական հելլենական քանդակ, կարծես փղոսկրից լիներ:

Ամեն պահ ցանկանում էի գոռալ. «Ես սիրում եմ քեզ»:

Հասկանում ես չէ՞, չե՛ս կարող, գուցե ձայնդ չհերիքի, որ գոռաս ու կարծում ես, որ սիրտդ չի դիմանա:

Ամեն ժամ, ամեն րոպե միայն նա էր աչքիս առջև, մինչև այն օրը, երբ նա հանդիպեց մի իսկական սալոնային աղջկա: Նրբաճաշակ, երկարավարս, սենյակ մտնելիս շուրջը լցվում էր փարիզյան փայլող բույրով, կարծես մարմարից լիներ:

Նրանք հանդիպեցին թատրոնի առջև, և մեկ հայացքը բավարար էր, որ նրանք սիրեին իրար: Նրանց հանդիպումները երկարում էին: Հաճախ հանդիպում էին տարբեր երեկույթների, խրախճանքների ժամանակ:

Մի օր` անձրևոտ, մռայլ, ասես եղանակն էլ էր զգում դա, նրանք բաժանվեցին: Այնքան էի տխրել. ինչո՞ւ, որովհետև նրան առաջվա նման ուրախ չէի տեսնելու: Որքա՜ն կցանկանայի նրանց կրկին միասին տեսնել. այնքան ուրախ էր նա այդ ժամանակ, այնքան լի էր կյանքով, երազանքներով: Աշխարհում ամենաշատը նրա հմայիչ ժպիտն էի սիրում, որի համար ամեն ինչ կտայի: Այդ գեղեցիկ, հիասքանչ ժպիտը, որ աշխարհի ողջ բառերով չէի կարող նկարագրել: Երբ ժպտում էր, ասես աշխարհը փուլ գար գլխիս. չգիտեի, թե ինչ է կատարվում հետս:

Իսկ ա՞յժմ. այժմ տեսնում եմ նրան կանաչապատ և երեխաների աշխույժ ճիչերով լցված պուրակում. գլխիկոր, տխուր, ասես խորը մթության մեջ միայնակ նստած լիներ: Բայց, շուտով, սթափվելով և շուրջը նայելով, ուզում էր հեռանալ րոպեներ առաջ կանգնած տեղից, երբ սկսեցի հետևել նրան…

Ցավալի է, երբ կորցնում ես սիրած էակիդ, քանի որ հիշում ես նրա հետ անցկացրած յուրաքանչյուր րոպեն, արագընթաց վայրկյանը, ուզում ետ տալ ժամանակը` այդ ամենը նորից ապրելու համար: Բայց դա քեզ չի հաջողվում. դա ոչ ոք չի կարող անել. դա պարզապես ցանկություն է, անիրագործելի ցանկություն…

Սկսեցի ատել սերը. մի զգացմունք, որը ոչ մի կերպ չէի կարող բացատրել, բայց հենց այդ անբացատրելի զգացումն էր, որ ստիպում էր տանջվել, մոտ անցյալի լավագույն պահերը հիշել և անվերջ տառապել…

Նրա կողքին միայն ես էի. այլևս կորել էին նրա բոլոր կարծեցյալ բարեկամները, ընկերնեը, որոնց խևական, անկենդան ծիծաղների տակից պոռթկում էր դավաճանական հեգնանքը:

Ուզում էր հեռանալ, երբ դուրս եկա թաքստոցից և մոտեցա նրան: Քիչ առաջ լսած լուրը ինձ այնպիսի վիճակի մեջ էր դրել, որ չգիտեի ինչ անեի:

Եվ` վերջ, անշարունակ ավարտ:

Ետ եկան սենյակը, խորը մթություն. ոչ մի լույս, ոչ մի կաթիլ շող: Պատուհանի փեղկերը փակ էին` ծածկված ծանր, կարմիր, ոսկեծոպ վարագույրներով,  ծանր տնքում էր, հիվանդությունը խմում էր նրա կյանքի վերջին ժամերը:

Անկենդան էր, կիսամեռ, դալկացած… Մի կերպ վեր կացավ տեղից, մոտեցավ գրասեղանին, բացեց գզրոցը, հանեց խունացած նկարները: Սենյակը լցվեց նախ անզուսպ քրքիջով, ապա սկսեց անասնաբար ոռնալ:

Ապակիները զրնգացին փարիզյան ֆոլկլորի ձայնային հարվածից:

«La vien nos»-վարդագույն կյանք, հիշեց թատրոնը, նայեց ոսկրախտից սմքած մատներին, ուժ հավաքեց ու ցատկեց…

Սարգսյան Լիլիթ, «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, 17 տարեկան